Stichting OPEN: ‘Circulaire economie wordt ondermijnd’

Het voorstel van de Europese Commissie om lidstaten twee euro per kilo niet-ingezameld elektronisch afval (e-waste) te laten afdragen aan de EU-begroting, druist volgens Stichting OPEN lijnrecht in tegen de circulaire ambities van Europa. De stichting spreekt van een contraproductieve maatregel die duurzaam gedrag juist afstraft.

De kern van het Brusselse voorstel is een financiële prikkel: hoe minder e-waste wordt ingezameld, hoe hoger de afdracht. Volgens Stichting OPEN werkt dat precies averechts. Niet-inzamelen betekent immers vaak dat apparaten langer in gebruik blijven of worden hergebruikt. Een hogere druk op inzameling kan daardoor leiden tot onnodig afdanken, terwijl levensduurverlenging en hergebruik juist centraal zouden moeten staan.

Daarnaast dreigt de maatregel investeringen in echte circulariteit,  zoals verwerkingstechnologie, sortering, gedragscampagnes en datakwaliteit, te verdringen, zeker als de afdracht verdwijnt in de algemene EU-begroting in plaats van wordt hergebruikt in de keten.

Verspilling niet belonen

‘Met dit voorstel straft Brussel precies het gedrag dat het zou moeten belonen’, zegt Steven van Eijck, voorzitter van Stichting OPEN. ‘Circulariteit draait om zo min mogelijk waardeverlies, in elke stap van de keten. Door slim hergebruik van het apparaat zelf, van de onderdelen en uiteindelijk van de grondstoffen daarin. Als langer gebruik en hergebruik tot een hogere rekening leiden, dan beloon je verspilling in plaats van verantwoordelijkheid.’

Nederland dubbel geraakt

Nederland dreigt volgens Stichting OPEN relatief hard getroffen te worden. Door de energietransitie is in ons land bewust ingezet op apparaten met een lange levensduur, zoals zonnepanelen en warmtepompen. Daardoor ontstaat op basis van de Europese rekenmethode een grotere afstand tot de inzameltargets  en dus een hogere afdracht.

Dat onevenwicht wordt alleen maar groter als Stichting OPEN, conform haar missie, hergebruik structureel blijft inbedden in de afvalbeheerstructuur. Hoe succesvoller het beleid, hoe hoger de ‘boete’. ‘Een pervers effect dat haaks staat op alles wat de circulaire economie beoogt’, aldus Van Eijck.

Bezwaren

De voorgestelde heffing doorkruist bestaande wetgeving, zoals de AEEA-richtlijn en het systeem van producentenverantwoordelijkheid. Dat zorgt volgens Stichting OPEN voor verwarring en dubbele lasten. Bovendien is de maatregel gebaseerd op onbetrouwbare en niet-uniforme data over niet-ingezameld e-waste – geen solide basis voor ingrijpend financieel beleid.

Oproep tot koerswijziging

Stichting OPEN roept de Europese Commissie en het Nederlandse kabinet op om af te zien van deze verouderde, lineaire aanpak. In plaats daarvan moet worden geïnvesteerd in versterking van de circulaire keten. Alleen door te focussen op levensduurverlenging, hergebruik en slimme inzameling kan de circulaire economie écht vooruit. Zonder landen of producenten te straffen die vooroplopen.